توجیه وزارت بهداشت در شکست بزرگ ترین برنامه ملی سلامت

به گزارش طب اصیل، معاون بهداشت وزارت بهداشت، مدعی شده که برنامه پزشکی خانواده در کشور شکست نخورده، چون هنوز شروع نشده است. دقیقاً سوال همین است که چرا پس از ۲۰ سال، هنوز شروع نشده است.

به گزارش طب اصیل به نقل از مهر، برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع، یک برنامه موفق در کشورهایی است که آنرا اجرایی کرده اند، به صورتی که با رصد نظام های سلامت در دنیا؛ متوجه این حقیقت می شویم که هر کشوری که برنامه پزشکی خانواده را اجرا کرده است، توانسته در عرضه خدمات سلامت به مردمش، موفق عمل کند و هزینه ها را کم کند.
پزشکی خانواده یک راهبرد جهانی است که برای مرتفع ساختن مشکلات حوزه سلامت تعریف شده است با تبدیل سیستم درمان نگر به یک نظام سلامت محور، به عدالت در سلامت منجر شود. در واقع پزشکی خانواده، می خواهد با حاکم کردن نظامی واحد، اقتصاد سلامت را اصلاح نماید و از سردرگمی بیماران و باردیگر کاری های پزشکی بکاهد. در برنامه پزشکی خانواده، سلامت نگری، محور فعالیتهای پزشک تعریف شده و هدف کلی، حفظ و ارتقاء سلامت جامعه و عرضه خدمات سلامتی فارغ از سن، جنس، نژاد، قومیت و…، است.
بر اساس همین الگو بود که ما هم تصمیم گرفتیم برنامه پزشکی خانواده را در کشورمان اجرایی نماییم. به صورتی که استارت برنامه از دهه ۸۰ خورده است، اما پس از گذشت ۲۰ سال، هنوز در فاز آزمایشی برنامه قرار داریم.
در همین حال، روز گذشته و در نخستین هفته سلامت، علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت، مدعی شده که «بی انصافی است اگر بگوییم برنامه پزشک خانواده شکست خورده، چون اصلاً هنوز به صورت واقعی اجرا نشده که بخواهیم در رابطه با موفقیت یا ناکامی آن قضاوت نماییم.»
معاون بهداشت وزارت بهداشت، به نکته روشنی اشاره نموده است، و آن، اجرا نشدن برنامه پزشکی خانواده آن هم پس از گذشت سال ها که این برنامه را در سیاستهای وزارت بهداشت گنجانده ایم، اما هنوز نتوانسته ایم به صورت واقعی آنرا اجرا نماییم.

شروع یک برنامه سلامت محور

پیش نویس برنامه «پزشک خانواده و نظام ارجاع» طی سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۳ در وزارت بهداشت تکامل یافت و نسخه نهائی آن توسط مرکز گسترش شبکه معاونت سلامت وقت با همکاری واحد کشوری اصلاح نظام سلامت وزارت بهداشت، بعد از وقوع زلزله فاجعه بار بم، برای ساماندهی نظام سلامت شهرستان بم در سال ۱۳۸۳ عملیاتی شد و بعنوان پشتوانه علمی و اجرایی پیشنهادات بخش سلامت در لایحه برنامه چهارم توسعه ورود پیدا کرد.
در ماده ۹۰ قانون برنامه چهارم توسعه (۱۳۸۹-۱۳۸۴) تصریح شد «به منظور ارتقاء عدالت توزیعی در دسترسی عادلانه مردم به خدمات بهداشتی و درمانی و درجهت کاهش سهم خانوارهای کم درآمد و صدمه پذیر از هزینه های بهداشتی و درمانی آنها، توزیع منابع و امکانات بهداشتی و درمانی باید به نحوی صورت گیرد که سهم مردم از هزینه های سلامت حداکثر از ۳۰ درصد افزایش نیابد و میزان خانوارهای صدمه پذیر از هزینه های غیرقابل تحمل سلامت به یک درصد کاهش یابد».
بر همین اساس، بند ب و ج ماده ۹۱ قانون برنامه چهارم توسعه، شورایعالی بیمه خدمات درمانی را مکلف می نماید تا پایان برنامه چهارم، تمهیدات لازم جهت استقرار بیمه سلامت با محوریت «پزشکی خانواده و نظام ارجاع» را فراهم نماید و به منظور تعمیم عدالت در بهره مندی از خدمات بهداشتی درمانی، خدمات بیمه پایه درمانی روستاییان و عشایر، معادل مناطق شهری تعریف و اجرا شود.
بر این اساس در بند الف تبصره ۱۴ قانون بودجه کشور، منابع مالی لازم پیشبینی و برنامه پزشک خانواده و بیمه روستایی از آغاز سال ۱۳۸۴ در مناطق روستایی- عشایری و شهر های کمتر از ۲۰ هزار نفر جمعیت برای دستیابی به پوشش همگانی سلامت اجرا می شود.
برنامه پزشک خانواده شهری در سال ۱۳۸۹، در ۳ استان سیستان و بلوچستان، خوزستان و چهارمحال و بختیاری بر پایه نسخه معروف به ۰۱ پایه گذاری شد، نتایج حاصل از این طرح آزمایشی هم رسماً منتشر نشد. اجرای آزمایشی طرح پزشک امین سازمان تأمین اجتماعی در سال ۱۳۹۰ در گیلان آغاز شد و توقف آن بعد از ۴ ماه به خاطر موازی کاری با برنامه پزشک خانواده و مخالفت وزارت بهداشت بود.
نسخه ۰۲ دستور عمل برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در مناطق شهری که با مشارکت وزارت بهداشت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تهیه و بعد از تصویب در شورایعالی سلامت و امنیت غذایی از جانب دولت در سال ۱۳۹۱ رونمایی گردید. باآنکه به صورت رسمی استقرار نسخه ۰۲ در سه استان فارس، مازندران و سیستان و بلوچستان اعلام گردید و مقدمات اجرای آن در دانشگاه های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی هم فراهم گردید لیکن در نهایت تنها دو استان فارس و مازندران، برای اجرای کامل آن پیشگام شدند.
با تغییر وزیر بهداشت در دیماه ۱۳۹۱، نسخه ۰۲ مجدداً بازبینی شد و ۸ استان سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، خوزستان، یزد، قزوین و خراسان جنوبی برای اجرای برنامه، مد نظر قرار گرفتند که با پایان دولت دهم این مورد عملیاتی نگردید. بعد از آغاز به کار دولت یازدهم، بر مبنای تعهدات رئیس جمهور و وزیر بهداشت در برنامه عرضه شده به مجلس شورای اسلامی مبنی برای اجرای راهبرد پزشک خانواده، ارزیابی برنامه پزشک خانواده روستایی و شهری در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفت.

حالا کجا ایستاده ایم

حالا و پس از گذشته دو دهه از استارت برنامه ای به نام پزشکی خانواده و نظام ارجاع در کشور، می بینیم که هنوز در شروع راه ایستاده ایم و معاون بهداشت وزارت بهداشت دولت چهاردهم، به صراحت اعلام می کند که این برنامه هنوز شروع نشده است. اگر نخواهیم عدم اجرای یک برنامه مهم و ملی در حوزه سلامت را «شکست» تفسیر نماییم، پس چه باید بگوییم. چرا پس از گذشته این همه سال و مصوباتی که در برنامه های توسعه ای کشور برای آن تعریف شده است، هنوز در شروع راهی هستیم که می دانیم اگر شروعش کرده بودیم، حالا وضع سلامت مردم این نبود که می بینیم.

منبع: tebeasil.ir