چالش مدیریت پسماند کرونایی در جهان

به گزارش طب اصیل خدمات درمانی و مراقبتی در جهت بهبود و حفاظت از سلامت افراد انجام می شود تا جان انسان ها حفظ شود اما از طرفی این سوال هم همواره مطرح است که پسماندها و محصولات جانبی که در روند عرضه این خدمات تولید می شوند، چه تاثیری بر سلامت بشر و محیط زیست دارند؟
به گزارش طب اصیل به نقل از ایسنا، از مجموع زباله های ساخته شده در بخش بهداشت و درمان، حدود ۸۵ درصد زباله های عمومی و غیر خطرآفرین است و ۱۵ درصد باقی مانده هم شامل مواد خطرناکی است که امکان دارد عفونی، شیمیایی یا رادیواکتیو باشد.
انواع زباله- زباله های عفونی: زباله های آلوده به خون و سایر ترشحات بدن، کشت و ذخایر مواد عفونی ناشی از تستهای آزمایشگاهی، زباله بیماران مبتلا به عفونت.
– زباله های پاتولوژیک: بافت ها، اندام ها یا ترشحات انسانی، اعضای بدن و لاشه حیوانات آلوده.
– زباله های تیز: سرنگ، سوزن، چاقوی جراحی و تیغ های یک بار مصرف و غیره.
– زباله های شیمیایی: بعنوان مثال حلال های مورد استفاده برای آماده سازی آزمایشگاهی، ضدعفونی کننده ها، فلزات سنگین موجود در تجهیزات پزشکی (مانند جیوه در دماسنج های شکسته) و باتری ها.
– زباله های دارویی: داروها و واکسن های تاریخ مصرف گذشته، استفاده نشده و آلوده.
– زباله های سایتوتوکسیک: زباله های حاوی موادی با خواص ژنوتوکسیک (یعنی مواد بسیار خطرناک که جهش زا یا سرطان زا هستند) مانند داروهای سایتوتوکسیک مورد استفاده در درمان سرطان.
– زباله های رادیواکتیو: مانند محصولات آلوده به رادیونوکلئیدها همچون مواد تشخیصی رادیواکتیو یا مواد پرتودرمانی.
– زباله های غیر خطرناک یا عمومی: پسماندهایی که هیچ گونه خطر بیولوژیکی، شیمیایی، رادیواکتیو یا فیزیکی خاصی ندارند.
چه میزان زباله بیمارستانی تولید می شود؟به طور متوسط، یک تخت بیمارستانی حدود ۱۴ کیلوگرم زباله در روز تولید می کند. بر طبق این رقم، سالانه بیشتر از ۵.۹ میلیون تن زباله در ایالات متحده آمریکا تولید می شود. با این میزان تولید زباله، دفع صحیح و ایمن به علل قانونی، بهداشتی و زیست محیطی ضروریست.
دفع زباله های بیمارستانیبرای امحای مناسب، دو مرحله شامل “جداسازی” و “نگهداری صحیح” زباله ضروریست.
زباله ها باید بر مبنای نوع زباله جدا شوند. علاوه بر این، زباله های جدا شده باید در ظروف خاصی ذخیره شوند.
ضروریست این اطمینان حاصل شود که تمام مراحل دفع مطابق با شرایط انجام بگیرد. دفع نادرست می تواند علاوه بر اثرات بهداشتی و زیست محیطی، نقض کننده قوانین باشد.
چگونه میتوان میزان زباله پلاستیکی بیمارستان ها را کاهش داد؟در نتیجه شیوع بیماری کووید-۱۹، اقدامات کنترل کننده عفونت در بیمارستانها تشدید شده که افزایش استفاده از مواد پلاستیکی یکبار مصرف را به دنبال داشته است. با این وجود رشد فزاینده زباله های پلاستیکی مبحث جدیدی نیست که ناشی از همه گیری باشد و افزایش استفاده از پلاستیک های یکبار مصرف در محیط های درمانی از گذشته مبحث نگران کننده بوده است.
چگونه بیمارستان ها می توانند مصرف مواد پلاستیکی را کاهش دهند و در عین حال روش های مناسب کنترل عفونت و بیماری را هم حفظ کنند؟
این یک مبحث جهانی است چونکه بررسی انجمن کالج های پزشکی آمریکا از آن حکایت می کند که در سطح جهان ۴.۴ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه ای و بیشتر از پنج میلیون تن زباله، از بیمارستان ها ناشی می شود. سرویس سلامت همگانی انگلیس هم سالانه ۱۳۳ هزار تن پلاستیک تولید می کند که تنها پنج درصد آن قابل بازیافت است. برای مقابله با این مورد مقامات انگلیس کمپینی را برای ایجاد یک نظام سلامت همگانی سبزتر راه اندازی کردند که هدف آن، کاهش چشم گیر ردپای کربن ناشی از بخش درمانی و تولید زباله های پلاستیکی است.
از جمله این اقدامات میتوان به موارد زیر اشاره کرد: سرویس آمبولانس یورک شر به تنهایی ۲۰۰ هزار اقلام پلاستیکی یکبار مصرف را از زباله های خود در سال ۲۰۲۰/۲۰۱۹ حذف نمود.
تمام بیمارستان های جدید سرویس سلامت همگانی انگلیس از مواد کم کربن استفاده می نمایند و بگونه ای طراحی می شوند که انعطاف پذیری در مراقبت های بهداشتی را ممکن می سازد.
سرویس سلامت همگانی انگلیس به معرفی فناوری نوآورانه جهت کمک به کاهش ردپای کربن با تغییر تجهیزات یک بار مصرف به چند بار مصرف متعهد شد.
روش های تصفیه و دفع زباله های مراکز خدمات درمانی و بهداشتیروش های گوناگونی برای تصفیه و دفع زباله های مراکز خدمات درمانی و بهداشتی در سطح جهان وجود دارد، با این حال، پرکاربردترین روش هنوز سوزاندن و دفن زباله است. روش های مختلف پرتودهی مانند مایکروویو و روش های مختلف حرارتی مانند اتوکلاو نسبت به متداول ترین روش ها، با محیط زیست سازگارتر هستند، اما برای تصفیه انبوه زباله در مقیاس بزرگ مناسب نیستند و به صورت کلی حتی در خیلی از کشورهای جهان هم موجود نیستند.
در حالیکه روش های سبز و مناسب برای محیط زیست وجود دارند، به علل گوناگونی همچون عدم قابلیت آنها در فرآوری حجم زیاد، نیاز آنها به حذف مواد فرار و هزینه بالای آن، نامناسب و غیر واقعی هستند.
در حال حاضر روش های مورد استفاده برای تصفیه و دفع زباله های مراکز خدمات درمانی و بهداشتی را میتوان به سه دسته اصلی تقسیم کرد:
۱. فرآیندهای حرارتی
۲. فرآیندهای شیمیایی
۳. فرآیندهای تابش
روش های دیگر دفع پسماند که شامل هیچ یک از سه دسته نمی گردد عبارت از دفن زباله، استفاده مجدد و ایمن بعد از فرآوری مجدد و بازیافت هستند.
فرآیند بکار گرفته شده به عوامل گوناگونی بستگی دارد از جمله: نوع زباله های مراکز خدمات درمانی و بهداشتی، تجهیزات و امکانات موجود، فضای فیزیکی در دسترس کارکنان، الزامات قانونی، مقبولیت عمومی، هزینه، حجم و نوع ضایعات.
همه گیری کووید-۱۹ نشان دهنده لزوم بهبود سیستم های مدیریت زبالهتولید چندین تن زباله بیمارستانی ناشی از همه گیری کووید-۱۹ نشان دهنده نیاز فوری به بهبود سیستم های مدیریت زباله است.
گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) از آن حکایت می کند که تولید ده ها هزار تن زباله بیمارستانی بیشتر ناشی از همه گیری کووید-۱۹ فشار زیادی بر سیستم های مدیریت پسماند در سرتاسر جهان وارد کرده، سلامت انسان و محیط زیست را تهدید و نیاز مبرم به بهبود شیوه های مدیریت پسماند را آشکار می کند.
تجزیه و تحلیل جهانی این سازمان از زباله های بیمارستانی در رابطه با همه گیری کووید-۱۹ از آن حکایت می کند که حدود ۸۷ هزار تن تجهیزات حفاظت فردی (PPE) بین مارس ۲۰۲۰ تا نوامبر ۲۰۲۱ تهیه و از راه طرح اضطراری مشترک سازمان ملل متحد جهت حمایت به کشورهایی ارسال شده است که به واکنش سریع به این همه گیری نیاز داشتند. این انتظار وجود دارد که بیشتر این تجهیزات به زباله تبدیل گردد.
در این گزارش آمده است: بیشتر از ۱۴۰ میلیون کیت تشخیص کرونا با قابلیت تولید ۲۶۰۰ تن زباله غیرعفونی (عمدتا پلاستیک) و ۷۳۱ هزار لیتر زباله شیمیایی ارسال شده است. در صورتی که بیشتر از هشت میلیارد دُز واکسن در سرتاسر جهان تجویز شده است و ۱۴۴ هزار تن زباله بیشتر در چارچوب سرنگ، سوزن و ویال های شیشه ای تولید کرده است.
دکتر “مایکل رایان”، مدیر اجرایی بخش فوریت های بهداشتی سازمان جهانی بهداشت اظهار داشت: عرضه تجهیزات PPE مناسب به کادر درمان کاملا حیاتی می باشد. اما باید اطمینان پیدا کرد که این تجهیزات به صورت ایمن و بدون تأثیر بر محیط اطراف مورد استفاده قرار گیرد.
امروزه ۳۰ درصد از مراکز مراقبت های بهداشتی (۶۰ درصد در کشورهای کمتر توسعه یافته) برای رسیدگی به زباله های موجود از تجهیزات کافی برخوردار نیستند و زباله های بیشتر ناشی از همه گیری، این مشکل را تشدید کرده است. این شرایط به صورت بالقوه کادر درمان را در معرض صدمه ناشی از سوزن، سوختگی و میکروارگانیسم های بیماری زا قرار می دهد و همینطور سلامت افرادی که در نزدیکی محل های دفن زباله با مدیریت ضعیف زندگی می کنند، از راه استنشاق هوای آلوده ناشی از سوزاندن زباله، کیفیت پایین آب یا آفات ناقل بیماری تحت تأثیر قرار می گیرد.
دکتر “ماریا نیرا”، مدیر بخش محیط زیست، تغییرات اقلیمی و سلامت سازمان جهانی بهداشت هم در اینباره اظهار داشت: کووید-۱۹ جهان را وادار ساخت که به شکاف ها و جنبه های نادیده گرفته شده زباله، نحوه تولید آن، استفاده و دور ریختن زباله های بیمارستانی بیشتر توجه کند.
تغییر قابل توجه در همه سطوح، نحوه مدیریت جریان زباله های بیمارستانی نیاز اساسی سیستم های مراقبت بهداشتی هوشمند مبتنی بر آب و هواست که خیلی از کشورها در کنفرانس اخیر تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متعهد شدند. در این گزارش مجموعه ای از سفارش ها برای ادغام شیوه های بهتر، ایمن تر و پایدارتر دفع زباله از نظر زیست محیطی در واکنش به کووید-۱۹ و آمادگی برای مقابله با همه گیری در آینده عرضه شد.
این سفارش ها شامل استفاده از بسته بندی های سازگار با محیط زیست، تجهیزات حفاظت فردی ایمن و قابل استفاده مجدد (مانند دستکش و ماسک پزشکی)، مواد قابل بازیافت یا زیست تخریب پذیر است. همینطور بر سرمایه گذاری روی فناوری تصفیه زباله های بدون احتیاج به سوزاندن تاکید شد.
چالش زباله تولیدی ناشی از همه گیری و فوریت در پرداختن به مبحث پایداری زیست محیطی فرصتی فراهم ساخت تا سیستم ها به منظور کاهش ایمن، پایدار و مدیریت زباله های بیمارستانی تقویت شوند.
به گزارش طب اصیل به نقل از ایسنا، درک روزافزونی وجود دارد که سرمایه گذاری در حوزه بهداشت باید نتایج زیست محیطی و آب وهوایی را در نظر بگیرند. بعنوان مثال، استفاده ایمن و منطقی از تجهیزات حفاظت فردی نه تنها صدمه زیست محیطی ناشی از زباله را می کاهد، بلکه سبب صرفه جویی در هزینه، کاهش کمبود بالقوه عرضه و حمایت بیشتر از جلوگیری از مبتلا شدن به عفونت با تغییر رفتارها می شود.
سازمان جهانی بهداشت در گزارش جدید خود اخطار داده است که حجم بالایی از زباله های بیمارستانی ناشی از همه گیری کووید-۱۹ سلامت انسان و محیط زیست را تهدید می کند. سرنگ های دور ریخته شده، کیت های آزمایشگاهی استفاده شده و دورریز شیشه های قدیمی حاوی واکسن ناشی از همه گیری کووید-۱۹ در بیشتر کشورهای جهان باعث انباشت ده ها هزار تن زباله پزشکی شده که سلامت انسان و محیط زیست را تهدید می کند.
در این گزارش آمده است: بخشی از این مواد می تواند عفونی باشد چونکه کروناویروس روی سطوح باقی می ماند و به صورت بالقوه کادر درمان را در معرض آسیب، جراحات ناشی از سوزن و میکروب های بیماری زا قرار می دهد.
به گزارش طب اصیل به نقل از ایسنا، سازمان جهانی بهداشت در این گزارش خواهان اصلاح و سرمایه گذاری از راه کاهش استفاده از بسته بندی هایی است که سبب تولید حجمی از پلاستیک شده است و بر استفاده از تجهیزات محافظتی ساخته شده از مواد چند بار مصرف و قابل بازیافت تاکید کرده است.

منابع: ۱، ۲، ۳، ۴، ۵

منبع: tebeasil.ir